انتخاب میان اجاره یا خرید خانه تصمیم بزرگی است که نه تنها بر سبک زندگی شما بلکه بر سلامت مالی شما نیز تاثیر می‌گذارد. از خرید خانه به عنوان یک سرمایه‌گذاری یاد می‌شود و می‌توان گفت یک سهام است. اجاره خانه هم مزایایی همچون مسئولیت محدود (در هزینه‌های خانه) و انعطاف‌پذیری (مالی) دارد. البته مردم اغلب فکر می‌کنند که خرید خانه نسبت به اجاره خانه تصمیم مالی بهتری است.
مردم در ایران و حتی کشوری چون آمریکا تمایل بیشتری به صاحب خانه شدن دارند. بخشی از آن به این خاطر است که ما با این شعار که صاحب خانه شدن، یکی از مهم‌ترین راه‌های خوشبختی است، بمباران شده‌ایم. به هر حال مهم است به یاد داشته باشیم همیشه خرید خانه نسبت به اجاره خانه، تصمیم بهتری نیست و اجاره خانه همیشه به این سادگی که به نظر می‌رسد نیست. برای فهمیدن اینکه آیا اجاره یا خرید خانه بهتر است، باید مزایا و معایب هر کدام را در نظر گرفت.
اجاره خانه؛ مزایا و مشکلات
یکی از مزایای اجاره خانه این است که شما هر باری که زمان اجاره‌تان رو به پایان است می‌توانید بدون هیچ جریمه‌ای، خانه خود را عوض کنید. هرچند امکان دارد به‌خاطر اینکه صاحب‌خانه‌تان تصمیم به فروش ملک خود گرفته است، به طور ناگهانی مجبور شوید که خانه‌تان را جا‌به‌جا کنید. صاحبخانه همچنین می‌تواند اجاره خانه را بیش از توان شما بالا ببرد.
مهم‌ترین باور اشتباه درباره اجاره این است که پولتان را هر ماه دور می‌اندازید. این درست نیست. شما برای زندگی کردن نیاز به یک مکان دارید که این مستلزم پرداخت هزینه است و تنها شیوه پرداخت در اجاره و خرید خانه متفاوت است. این درست است که با اجاره خانه، شما به نوعی سرمایه‌گذاری نکرده‌اید. از طرفی اجاره ماهیانه پرداختی از سوی مستاجر بخشی از هزینه‌های خانه را از دوش صاحبخانه برمی‌دارد اما هزینه‌ای اضافی برای مستاجر در زندگی ایجاد می‌کند.
زمانی‌که خانه اجاره می‌کنید، دقیقا می‌دانید که هر ماه چقدر باید برای خانه هزینه کنید. زمانی که صاحبخانه هستید، ممکن است در یک ماه به جز وامی که برای خانه گرفته‌اید، هزینه‌ای برای خانه پرداخت نکنید. اما در ماه دیگر، ممکن است خرج اضافی تعمیراتی مانند سقف خانه را (که مثلا بیمه آن را پوشش نمی‌هد) پرداخت کنید. شما به عنوان مستاجر ممکن است که به طور موقتی از خرابی بخش‌های مختلف خانه مانند سقف ناراحت باشید اما به احتمال زیاد مجبور نیستید که هزینه تعمیر سقف را بپردازید. در نهایت می‌توان گفت هزینه‌های ماهانه مربوط به خانه برای یک مستاجر ارزان‌تر و قابل پیش‌بینی‌تر است.
مستاجر برای هر بار تمدید قرارداد، با یک اجاره پیش‌بینی‌نشده مواجه خواهد شد. اگر شما در منطقه خوبی از شهر زندگی کنید، افزایش اجاره می‌تواند با شیب تندتری اتفاق بیافتد. در مقابل، اگر یک وام مسکن با نرخ ثابت گرفته باشید، پرداختی ماهیانه‌تان در خرید خانه هرگز افزایش پیدا نخواهد کرد.
صاحبخانه شدن به عنوان راهی برای سرمایه‌گذاری مطرح می‌شود، اما توجه داشته باشید که امکان دارد ارزش خانه شما نسبت به دیگر روش‌های سرمایه‌گذاری کاهش یابد. امکان دارد تعداد قابل توجهی از ساکنان منطقه‌ای که در آن خانه خریده‌اید، کاهش یابد و یا جمعیت زیادی از کارگران آن محله کاهش یابد (مثلا به دلیل جمع شدن کارخانه‌ای که در آن منطقه وجود دارد) که این‌ها یعنی کاهش جمعیت در منطقه و به معنی آن است که در این منطقه مازاد عرضه خانه وجود دارد؛ مازاد عرضه منجر به کاهش قیمت خانه می‌شود.
همچنین امکان دارد ساخت واحدهای مسکونی در آن منطقه زیاد شود که این نیز باعث کاهش قیمت خانه می‌شود. ممکن است خانه‌ای را فردا با قیمت ۱۰ میلیارد تومان بخرید اما در 5 سال آینده قیمت آن همچنان ۱۰ میلیارد تومان باقی بماند که این به معنی ضرر کردن شماست. دقت کنید شاید قیمت خانه شما افزایش پیدا کرده باشد اما با در نظر گرفتن دیگر راه‌های سرمایه‌گذاری سودده‌تر، شاید متحمل ضرر شده‌اید!
اگر ساعات زیادی کار می‌کنید و یا تمایل به جابه‌جایی و تنوع بیشتری دارید، بهتر است مستاجر باشید تا صاحبخانه؛ چرا که اغلب صاحب‌خانه‌ها نمی‌توانند به سرعت جا‌به‌جا شوند. اگر مستاجر باشید، صاحبخانه بخش بزرگی از هزینه‌های تعمیر و نگهداری را انجام می‌دهد؛ اگرچه ممکن است به سرعت و دقتی که شما انتظار دارید، تعمیرات و نگهداری انجام نشود.
خرید خانه؛ مزایا و مشکلات
صاحبخانه شدن مزایای غیرملموسی همچون احساس ثبات، تعلق به یک جامعه و غرور حاصل از مالکیت (خانه) را به ارمغان می‌آورد،. هرچند که صاحبخانه شدن برای افراد ماجراجو (که علاقه به تجربه کردن چالش‌های مختلف دارند) و کوچ‌نشین (افرادی که به هر دلیلی نیازمند این هستند که خانه‌شان را مرتبا جا‌به‌جا کنند) مناسب نیست. خانه از جمله دارایی‌هایی است که نقدشوندگی پایینی دارد. زمانی که مایل به فروش خانه هستید، ممکن است به‌دلیل اینکه وضعیت بازار خراب است نتوانید آن را بفروشید. علاوه بر این، هزینه معاملاتی قابل ملاحظه‌ای در هنگام فروش خانه به شما تحمیل می‌شود. همچنین تصمیم به تغییر مکان خانه در حالت صاحبخانه بودن نسبت به اجاره خانه، پرهزینه‌تر است.
هزینه خانه در حالت صاحبخانه بودن نسبت به مستاجر بودن، اغلب بیشتر است حتی اگر میزان پرداختی ماهیانه وام با میزان پرداختی ماهانه مستاجر برابر یا کمتر باشد.
در اینجا به هزینه‌هایی اشاره خواهیم کرد که صاحبخانه موظف به پرداخت آن است، نه مستاجر:
- مالیات‌‌های خانه
- هزینه تعمیرات و نگهداری
- هزینه سم‌پاشی (بری دفع حشرات)
- عوارض شهرداری
- بیمه خانه (آتش‌سوزی، سرقت)
- بیمه سیل و زلزله در بعضی مناطق
از یاد نبریم خرید خانه از طریق وام، متضمن پرداخت بهره ماهیانه (به جز اصل وام) نیز است. این درحالی است که در صورت زیاد بودن مدت زمان بازپرداخت وام، بخش قابل توجهی از پرداختی ماهیانه، بهره است نه اصل وام.
عده‌ای بر این باورند که با نوسازی خانه می‌توان ارزش آن را افزایش داد اما اغلب ارزشی که به خانه اضافه می‌شود کمتر است از میزان هزینه‌ای که صاحبخانه برای نوسازی انجام می‌دهد. طبق مجله ریمدلینگ (remodeling)، در ایالات متحده به ازای هر دلار هزینه در بازسازی خانه، ارزش خانه به اندازه ۶۶ سنت افزایش می‌یابد.
ملاحظات ویژه
تنها پول نیست که مشخص کند چه گزینه‌ای برای شما بهتر است و همچنین راحتی و چشم‌انداز شما از زندگیتان نیز تنها عامل تعیین‌کننده نیست. توصیه افرادی را که می‌گویند اگر میزان پرداختی ماهانه وام مساوی یا کمتر از میزان پرداختی ماهانه اجاره است، خانه را بخرید، هم نادیده بگیرید. بازار مسکن و شرایط زندگی شما آن چنان متغیر است که نتوان نسخه‌های کلی چون موارد بالا برای آن پیچید.
برخلاف معایب مطرح‌شده در خصوص خرید خانه، بسیاری از مردم، خرید خانه را به اجاره آن ترجیح می‌دهند. خرید خانه، یک مکان دائمی را برای زندگی فرزندان فراهم می‌کند. در پایان می‌توان گفت خرید یا اجاره خانه تنها یک تصمیم مالی نیست، یک مساله احساسی نیز است.
